World Wide Web (WWW)

Dünya Çapında Ağ (İngilizce: World Wide Web, Türkçe Dünya Çapında Ağ, kısaca WWW veya web), örümcek ağları gibi birbiriyle bağlantılı sayfalardan, İnternet üzerinde çalışan ve "www" ile başlayan adreslerdeki sayfaların görüntülenmesini sağlayan servistir.

İnternet ve web terimleri aynı olguyu tanımlamaz. Zira web sadece internet üzerinde çalışan bir servistir. Web kavramı, CERN'de bir bilgisayar programcısı olan Tim Berners-Lee'nin HTML adlı bilgisayar dilini bulup geliştirmesiyle oluşmuştur. Bugün de kendisinin başkanı olduğu W3C (World Wide Web Consortium) tarafından idare edilmektedir. WWW, 1994 yılından beri hızla büyümekte, kullananların yaş aralığı genişlemektedir.

Tarihçesi 

CERN'de kurulan ilk sunucu

Web projesi, ilk olarak 1989-90 yıllarında İsviçre'de CERN fizik labaratuvarlarında fizikçilerin araştırma sonuçlarını hızlı bir şekilde paylaşmalarını sağlamak düsüncesiyle geliştirildi. 1993 yılında İllinois Üniversitesi süper bilgisayar uygulamaları ulusal merkezinde ilk çapraz-geçişli, grafiksel tarayıcı olan Mosaic geliştirildi.

Bugün ulaşılabilir bilgilerin hacmi devasa boyuttadır ve hızla büyümektedir. Dünyanın önde gelen birçok şirketi, üniversitesi, ve araştırma organizasyonları Web’de yer almaktadır, bunlara da her gün yenileri eklenmektedir. 25 Mayıs 1996 tarihinde Internet Solutions 59.628.024 kışinin İnternet'te dolaşmakta olduğunu ve İnternet'te 304.177 web sitesi bulunduğunu tahmin etmiştir.

Web “Uluslararası Okuyucu İlişkileri" anlaşması üzerine kurulmuştür. “Eğer bilgi varsa, herkes (yetkilendirilmiş) dünyanın her yerinden bu bilgiye ulaşabilecektir.”-Levy-. Web üzerinde birçok değişik kaynaktaki bilgilere erişebilirsiniz. –rakipleriniz, müşterileriniz, teknoloji üreticileri, üniversiteler, finans kurumları, yerler, vb.. Bu bilgiler birçok farklı bilgisayar platformunda bulunabilir. Web mekanizmaları bunları bilme ve ilişkili olma zorunluluğundan kurtarır.

Web yaratıcıları bir takim çalışma prensipleri etrafında anlaşmaya varmışlardır. Merkezi kontrol olmayacaktır. Bu Web etiğine göre herkes yayım yapabilir ve herkes sunulmuş bu bilgiyi okuyabilir. Bütün Web Sunucuları aynı protokolleri/mekanizmaları kullanacaklardır. Web üzerinde iletişim için http, iletim mekanizması kullanılacaktır.

Http Web Sunucu tabanı olacaktır. – mesajların gönderilmesi ve istenen bilgilerin sağlanması için. URLs (Universal Resource Locator) ağ uzayı adreslemesi için kullanılacaktır. Bütün Web tarayıcıları aynı temel dili kullanacaklardır.- HyperText Markup Language ve Web tarayıcı mekanizmaları değişik formatları destekleyecek şekilde yapılandırılacaklardır. Web İstemcileri hangi formatı kullandıklarinı bildirecekler ve Web görüntülüyücüleri temel tarayıcılara değişik formatları kullanma izni verecektir.

Yapısı 

Web’in temeli İnternettir. Web İnternet üzerinde kurulmuştur ve İnternetin sunduğu mekanizmalardan çoğunun kullanılmasını sağlar. İnternetin fiziksel görünüşleri –bilgisayarlar, ağlar ve servisler- dünya üzerindeki diğer binlerce bilgisayara bağlanmamıza izin verir. Web, İnternetin en tepesindeki soyutlanmış genel servisler kümesidir. Birbirimizle bilgilerin paylaşımına izin veren protokoller ve araçlar kümesidir.

İstemci-sunucu uygulamaları ile yapılan birçok organizasyon üzerinde Web tarayıcıları İstemci olarak çalışabilirler. Web yürütümü standart İstemci-sunucu modelini izler. Aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi "Web tarayıcısı" adı verilen programı çalıştıran bir istemci bilgisayar ile Web sunucu yazılımı çalıştıran bir sunucu bilgisayar arasındaki etkileşime "İstemci-sunucu" etkileşimi adı verilir. İstemci bilgisayar sunucudan HTTP'yi (Hypertext Transfer Protocol) ve Internet mesaj standartı olan TCP/IP'yi kullanarak bir doküman ister ve sunucu istemcinin göstereceği dokümanı geri döndürür.

"World-Wide Web" ibaresi HTTP ile anlaşan sunucuların kollektif ağını ifade etmek için kullanılır. HTTP var olan bilgilerin kullandıkları protokolün global yapısıdır.

Web tarayıcılarının ve sunucularının kendi aralarında iletişim için kullandıkları protokole HTTP (Hypertext Transafer Protocol) adı verilir. Bunun için Web Sunuculara genellikle HTTP Sunucu veya HTTP Deaemons (HTTPD) denir.

Bu örnekte bir tarayıcı kullanıyorsunuz (Netscape, Mosaic, veya diğer bir tarayıcı) ve “ Webmaster Magazine Online'”ı referans olarak tıklıyorsunuz. Tarayıcı sizin bu objeye ulaşmak için ; http://tr.wikipedia.org - Web adresine (veya URL) gitmek istediğinizi anlayacaktır.

Sunucular ve istemciler arasındaki iş paylaşımı

Tarayıcı istemcinin isteğini sunucuya iletir. İsim sunucularının, domain isimlerinin, adres isimlerinin ve fiziksel konumların tutulduğu diğer araçlarla iletir. Tarayıcı www.cio.com için istekleri karşılayan makineye doğru iletir.

Bilgiler Web Sunucuya gelince, sunucu onları başka bir işleme gönderir (arama işlemi veya bir uygulama) ve bir süre bekler. Cevabı alırsa nesneyi sizin tarayıcınıza gönderir. Tarayıcınız birçok değisik parçayı birlikte tutar. Bir Web sayfası ağ üzerindeki birçok nesnenin referansını tutabilir. Hepsini birlikte çeker ve son ürünü size sunar.

Hypertext 

WWW dokümanlarının temel özelliklerinden biri Hypertext yapılarıdır. (Fig. 2) Grafik terminalde bir referans alt-çizgili bir yazı veya işaretçi ile sunulur. Kullanıcı bunun üzerine tıklar ve referans edilen belge gelir. [TBL, WWW: An Information Infrastructure] Bu yöntem bilgilerin kopyalanmasını gereksiz kılar, verinin bir kere yüklenmesi yeterlidir ve ona referans edilen bütün bağlarla orijinal belgeye ulaşılabilir.

Aşağıdaki şekilde İTÜ anasayfasına girildikten sonra faculties hypertext ile fakülte bağlarının olduğu sayfaya geçilmiş ve daha sonra bilgi almak istediğimiz Elektrik-Elektronik fakültesi Kontrol ve Bilgisayar Müh. bölümüne geçilmiştir.

URL 

URL Web nesnesini bulmak için Web istemcisinin ihtiyacı olan erişim yöntemini (nasıl), konumunu (nerede), ve sunucu ismini (ne) belirtir. URL'nin genel yapısı: erişim-yöntemi://sunucu-ismi[: port] / konum

NASIL ÇALIŞIR 

1. İnternet üzerinde kendi sitesini barındırmak isteyen abc firması ya da kişisi, kendisine ait bir alan (domain) adı seçer. Bizim örneğimizde bu alan adı abc.com olsun.

Daha sonra kişi ya da firma, alan adı kaydı yapabilen bir firmaya giderek (Registrar), kendisi için belirlemiş olduğu alan adını, belli bir süre için (1 yıldan az olmamak şartı ile) tescil ettirir.

2. Nasıl ki bir yere gitmek için, gideceğimiz yerin adresine gereksinim varsa;, sanal dünya olan İnternet’te de bir siteye girmek için o sitenin adresine ihtiyacımız vardır.. İnternet üzerindeki sunucuların adresleri IP(Internet Protocol) denilen her biri 0..255 arasında olan 4 basamaktan oluşur (Ör: 10.23.12.5; 192.168.5.3 gibi).

İnternet kullanıcılarının girmek istedikleri web sitelerinin IP adreslerini akıllarında tutmaları çok zor olacağı için, İnternet üzerinde alan adı – IP adresi eşleştirmesi yapan servisler yer almaktadır. Bu servislere DNS (Domain Name Services – Alan Adı Servisi) adı verilir. DNS’ler kendilerine sorulan alan adlarını IP adreslerini soran kullanıcalara verirler. Çok basit olarak bunu bir telefon rehberine benzetebilirsiniz.

Alan Adı IP Adresi

abc.com 13.56.11.120

vyz.com 168.32.45.11

bcg.net 89.86.10.51

... ...

DNS Tablosu: Mantıksal gösterim

Dolayısıyla alan adınızı tescil ettirirken, hangi DNS sunucusunda alan adınıza ait IP adresi bulunacak ise, kayıt yapan firmaya (registrar’a) bu bilgi verilir. Böylece sizin alan adınıza ait IP adresi, tüm dünyadaki İnternet kullanıcıları tarafından erişilebilir duruma gelir.

3. Bir İnternet kullanıcısı www.abc.com sayfasına girmek istediği zaman, internet tarayıcısının (Internet Explorer, Firefox, Opera vb.) adres çubuğuna www.abc.com yazar. İnternet üzerindeki adresleme yukarıda anlatıldığı gibi IP tabanlı olduğu için tarayıcının bu alan adının IP adresini ögrenmesi gerekmektedir. Ögrenmek için ise, kullanıcı bilgisayarında tanımlı olan DNS sunucusuna giderek, abc.com’un IP adresini sorar.

4. DNS sunucusundan cevap olarak abc.com’un IP adresinin bilgisini alır (tıpkı bilinmeyen numaralar için yapılantelefon numarası sorgulama servisi gibi)

5. Bu işlemin sonunda www.abc.com’un IP adresini ögrenen İnternet kullanıcısının tarayıcı programı (Internet Explorer, Firefox vb), İnternet üzerinden abc.com’un web sunucuna ulaşır ve kendisine, üzerinde yüklü bulunan web sayfasına ilişkin anasayfa dosyasının gönderilmesini ister.

6. www.abc.com’un web sunucusu, İnternet kullanıcısına anasayfa dosyasını gönderir. Genellikle anasayfalar default.html, default.php, default.asp, index.html, index.php,index.asp gibi dosyalardan oluşur. Kullanıcı bilgisayarına anasayfa dosyası yüklendikten sonra, tarayıcı program tarafından (Internet Explorer, Firefox vb), dosya görüntülenir. Kullanıcı, anasayfa üzerindeki başka bağlantılara tıklayarak, www.abc.com web sunucusunun kendisine başka dosyalar göndermesini de isteyebilir. Sunucudan gelen dosyalar yine tarayıcı altından gösterilecektir.

Erişim yöntemleri 

En popüler üç erişim yöntemi :

• http: Bu yöntem Web sunucuları tarafından sağlanır. Hypertext bağlantılarını, HTML ve sunucu scriptlerini içerir. (http://www.itu.edu.tr/new/acad/faculties.html)

• gopher: Bu yöntem, Minnesota Üniversitesi'nde dağılmış kampüs bilgi servisi için geliştirilmiştir. Gopher bilgileri menüler halinde sunar, fakat hypertext bu hizmeti çok daha iyi bir sekilde yerine getirebilmektedir. Bu yüzden gopher beslemeli birçok site WWW-beslemeli bilgilere dönüştürülmektedir. (gopher://ciragan.cc.itu.edu.tr:80/)

• ftp: Dosya Transfer Protokolü (ftp) bütün İnternet servisleri içinde en eski ve en popüler olanıdır. FTP arşivlerinde bulunan milyonlarca belgeye, kaynak koduna, yararlı nesnelere ve dosyalara rahatlıkla ulaşabilirsiniz. FTP arşivlerini görmek ve bilgi çekmek için herhengi bir tarayıcı kullanılabilir. (ftp://www.itu.edu.tr/)

Sunucu ismi 

Sunucu ismi bir IP ismi veya bir IP numarasıdır. Web sunucuları genellikle www.itu.edu.tr'de oldugu gibi"www" ile başlar. Port numarası genellikle kullanılmaz. Eğer makinede birden çok sunucu varsa, birini seçmek için port numarası kullanılır. Web sunucularinın 80. portta oldukları varsayılır.Diğer protokoller farklı port numaraları kullanırlar. Ör: ftp'nin standart port numarası 21'dir.

Hoşgeldin Sayfası:

Birçok Web sunucunun bir hoşgeldin veya anasayfası vardır. Bu, makinenin ismini girdiğinizde ( belge adı değil) karşınıza gelen dokümandır. İyi hazırlanmış Web hoşgeldin sayfalarında Web sunucularının kısa bir tanıtımı yapılır ve sunucunun sagladığı diğer bilgilere bağlantılar bulunur. Eğer bir sunucu ismini girerek bağlandıktan sonra karşınıza "belge bulunamdı" uyarısı çıkarsa, welcome.html, index.html, veya default.html sayfa isimlerini giriniz.

Konum 

Konum bir dosya ismi, klasör ismi veya erişim yönteminin bir özelliği olabilir. Dosya ve klasör isimleri sıkça değiştirildiği için önceden çalışan bir URL birkaç ay sonra çalışmayabilir.

Kaynak:Vikipedi